سوگیری‌های شناختی ارزیابی: سندرم ایمپاستر

سندرم ایمپاستر یا نشانگان خودویرانگری یا نشانگان وانمودًگرایی (Imposter Syndrome) یا پدیده ایمپاستر (Imposter Phenomenon) یا سندرم فریب یا سندروم متقلب (Fraud Syndrome) یا آزمایش ایمپاستر ‌(Impostor Experience) یک سوگیری شناختی است که در سال ۱۹۷۸ توسط دو روانشناس به نام پائولین کلانس و سوازن آیمز با دیدن زنانی که موفقیت‌های خود را نادیده می‌گرفتند ابداع شد. در حقیقت، این سندرم چیزی است که ما را از پذیرفتن دستاوردها و موفقیت‌های شخصی خود منع می‌کند! گرچه در ابتدا این سندرم در میان زنان بیشتر دیده می‌شد اما این در حالی است که بدون شک امروزه احتمال دارد که هم زنان و هم مردان به این سندرم مبتلا شوند.

به عبارت دیگر،‌ فرض کنیم در حرفه یا کسب‌وکاری به موفقیت‌های قابل‌توجهی رسیده‌ایم و کسانی که خارج از گود به قضیه نگاه می‌کنند، موفقیت‌های ما را به وضوح دیده و ما را تحسین می‌کنند اما وقتی با خود خلوت می‌کنیم، اصلاً به موفقیت خود ایمان نداشته و خود را لایق آن نمی‌دانیم. در واقع، افرادی که به سندرم ایمپاستر مبتلا هستند بر این باورند که موفقیت‌های ایشان نتیجه شانس، موقعیت خوب، زمان مناسب اجرای ایده و چیزهایی از این دست بوده و تحت هیچ عنوان خود را لایق موفقیت‌های کسب‌شده نمی‌دانند و همواره این واهمه را دارند که اگر دیگران به این موضوع پی ببرند چه خواهد شد و چه آبرویی از ایشان خواهد رفت؟