اثر هاله‌ای و اثر شاخ
اثر هاله‌ای یا اثر هالو (Halo Effect) یا استریوتایپ جذابیت فیزیکی (Physical Attractiveness Stereotype) زمانی رخ می‌دهد که فرد بر اساس یک ویژگی نظیر هوش، خوش‌مشربی، ظاهر و… یک برداشت کلی از شخص دیگری داشته باشد. ادراک‌کننده به دلیل باور خود به اینکه فرد در یک صفت، قوی است ممکن است فرد را در بسیاری از صفات، قوی ارزیابی کند. به عنوان مثال، اگر کارمند به دلیل هوش بالا بتواند یک وظیفه دشوار را به خوبی انجام دهد، مدیر ممکن است به اشتباه کارمند را دارای شایستگی در زمینه‌های دیگری نظیر مدیریت یا فناوری در نظر بگیرد.
اثر هاله‌ای به فرآیند تحت‌الشعاع قرار دادن یک ویژگی از یک فرد یا یک گروه به سایر ویژگی‌های آن فرد یا گروه گفته می‌شود. برای مثال معمولاً تصور می‌کنیم که صرفاً به این دلیل که یک فرد ممکن است کاری را خیلی خوب انجام دهد (مثلاً هنرپیشه یا فوتبالیست خوبی باشد) بدیهی است که در سایر امور زندگی خود موفق است. متخصصین تبلیغات اعتقاد زیادی به اثر هاله‌ای دارند. با این فرض که اگر فرد خاصی را دوست داشته باشیم محصول مورد تأیید شخص را نیز دوست خواهیم داشت. اثر هاله‌ای در خصوص ادراکات افراد از دیگران و حتی سازمان‌ها قابلیت کاربرد دارد. به عنوان مثال، بیمارستانی که به خاطر متخصصین قلبی و عروقی خود بسیار مشهور است، ممکن است از نظر افراد جامعه در سایر بخش‌ها نظیر زنان و زایمان یا ارتوپدی نیز بسیار عالی ارزیابی شود، البته چه این تصور درست باشد یا نباشد.
توجه به اثر هاله‌ای هنگام ارزیابی عملکرد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا یک ویژگی در ارزیابی کلی تأثیر نگذارد. مواردی وجود داشته است که ارزیابی که سبیل یا موی بلند را دوست ندارد، به این ویژگی‌ها اهمیت می‌دهد و ارزیابی عملکرد فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در موارد دیگر، اگر شخصی عملکرد خوبی در شغل خود داشته باشد اما دائماً تأخیر داشته باشد، این تأخیر ممکن است بیش از حد در بررسی عملکرد آن شخص تأثیر بگذارد و باعث شود تلاش‌های کارمند را بی‌ارزش کند.
در مقابل اثر هاله‌ای، اثر شاخ یا اثر هورن (Horn Effect) یا اثر شیطان (Devil Effect) یا اثر جادویی وجود دارد و بدان معناست که یک شخص، فرد دیگری را از نظر بسیاری از ویژگی‌ها در سطح ضعیفی ارزیابی می‌کند، زیرا این باور وجود دارد که فرد از نظر یک ویژگی بسیار مهم در سطح ضعیفی قرار دارد.
در واقع اثر هاله‌ای می‌تواند به عنوان رفتاری (معمولاً ناخودآگاه) برای استفاده از ارزیابی‌ها بر اساس چیزهای غیر مرتبط، برای قضاوت درباره چیزی یا کسی توضیح داده شود. اثر هاله‌ای، به طور خاص به مواردی اشاره دارد که این رفتار همبستگی مثبتی داشته باشد، مانند مشاهده شخصی که دارای جذابیت است به احتمال زیاد موفق و محبوب است. وقتی این قضاوت دارای بار منفی باشد، مانند اینکه شخصی غیر جذاب باشد، به راحتی بیش از کسی که جذاب است، در یک جرم مقصر شناخته می‌شود که از آن به عنوان اثر شاخ یاد می‌شود.
بنابراین، این یک سوگیری شناختی است که باعث می‌شود شما به یک ویژگی، خوب (اثر هاله‌ای) یا بد (اثر شاخ) اجازه دهید تا سایر صفات، رفتارها، اعمال یا عقاید را تحت‌الشعاع قرار دهد. به زبان ساده، جلوه اثر هاله‌ای و اثر شاخ زمانی است که اولین برداشت ما از کسی ما را به سمت داشتن یک نظر مثبت یا منفی مغرضانه درباره کار یا شرکت خود سوق می‌دهد. اولین برداشت مثبت از کسی باعث می‌شود که از خصوصیات منفی آن‌ها غافل شویم یا رفتار مطلوب‌تری نسبت به دیگران داشته باشیم و اگر اولین برداشت ما از کسی منفی است، پس به احتمال زیاد فقط روی جنبه‌های منفی شخصیت آن‌ها تمرکز می‌کنیم و آن طور که باید رفتار نمی‌کنیم.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.