آنچه در این صفحه میخوانید:
- اهمیت برگزاری دوره آموزشی تفکر استراتژیک
- سرفصل دوره آموزشی تفکر استراتژیک
- منابع محتوایی دوره آموزشی تفکر استراتژیک
- نمونه اسلایدهای پاورپوینت دوره آموزشی تفکر استراتژیک
- مدت زمان دوره آموزشی تفکر استراتژیک
- نمونه گواهینامه پایان دوره آموزشی تفکر استراتژیک
- دورههای آموزشی برگزار شده با محوریت تفکر استراتژیک
- نیازسنجی آموزشی دوره تفکر استراتژیک
- رزومه استاد دوره؛ دکتر جواد فقیهیپور
- مقالات مرتبط با تفکر استراتژیک
اهمیت برگزاری دوره آموزشی تفکر استراتژیک
تعریف تفکر استراتژیک
تفکر استراتژیک([1]) یک فرایند فکری آگاهانه و منطقی است که بر تجزیهوتحلیل عوامل و متغیرهای حیاتی تمرکز دارد که در موفقیت بلندمدت یک کسبوکار، یک تیم یا یک فرد تأثیر میگذارد. تفکر استراتژیک شامل پیشبینی دقیق و آگاهانه تهدیدها و آسیبپذیریها برای مقابله با آنها و استفاده از فرصتها میباشد. در نهایت تفکر استراتژیک منجر به ایجاد مجموعه شفافی از اهداف، برنامهها و ایدههای جدید برای بقا و رشد در یک فضای پویا و رقابتی میشود. در این نوع تفکر باید واقعیتهای اقتصادی، نیروهای بازار و منابع موجود را در نظر گرفت. تفکر استراتژیک نیاز به پژوهش، تفکر تحلیلی، نوآوری، مهارت حل مسئله، مهارتهای ارتباطی و رهبری و قاطعیت دارد.
[1] Strategic Thinking
اهمیت تفکر استراتژیک
فضای رقابتی میتواند به سرعت برای هر سازمانی تغییر کند. روندهای جدید به سرعت ظهور میکنند و شما مجبور به مطابقت با آنها میشوید. با گنجاندن تفکر استراتژیک در کار و روال زندگیتان میتوانید در پیشبینی و استفاده از فرصتها به مهارت بیشتری دست یابید. تفکر استراتژیک در سطح فردی به شما امکان میدهد در ایفای نقش خود مؤثرتر باشید، برای سازمان خود ارزشمندتر شوید و ثابت کنید که آماده کنترل مؤثر بر منابع سازمانی هستید.
مزایای تفکر استراتژیک
گذشته از اینکه بایستی سازمان خود را در یک مسیر درست نگه دارید، تسلط بر هنر تفکر استراتژیک میتواند کارایی و نقاط قوت شما را به عنوان یک رهبر کسبوکار به حداکثر برساند. تفکر استراتژیک کمک میکند تا منطقی تفکر کنید و بهترین مسیر را برای رسیدن به اهداف طی کنید. در ادامه سه مزیت اصلی تفکر استراتژیک ارائه شده است.
1- رویکرد ذهن باز
افراد اغلب با داشتن یک راهحل از پیش تعیین شده با یک مسئله مواجه میشوند. این امر معمولاً به این دلیل است که این رویکرد در گذشته نیز در شرایط مشابهی کارساز بوده است. قطعاً آنچه قبلاً مؤثر بوده است، الزاماً موفقیت امروز را تضمین نمیکند.
2- پرسش مدام
وقتی شما دارای تفکر استراتژیک هستید، هیچ چیز مسلم نیست. شرکتهایی که رهبران آنها راه سختی برای پاسخگویی به موقعیتهای جدید دارند، در برقراری ارتباط با مشکل مواجه خواهند شد. داشتن یک دید گسترده و پذیرفتن تغییر شانس بقای سازمانتان را به حداکثر میرساند.
3- قوه ادراک
تفکر استراتژیک ایجاب میکند که با هدف اتخاذ منطقیترین رویکردی که بیشترین نتیجه را به همراه دارد بایستی یک مسئله یا موقعیت را از چند منظر مشاهده کنید. نتیجه تفکر استراتژیک، فهم عمیقتر نسبت به مسئله میباشد که به شما امکان میدهد تا راهحلهای مختلف و همچنین جوانب مثبت و منفی اجرای هر یک را ارزیابی کنید. وقتی از روشهای سنتی تفکر و حل مسئله خارج میشوید، میتوانید راهحلهایی را ارائه نمایید که در گذشته برایتان غیرقابل دستیابی بوده است.
ویژگیهای اصلی متفکران استراتژیک
یک رهبر حرفهای که او را تحسین میکنید را به ذهن خود بیاورید. آیا به دلیل نوآوری، هوش یا توانایی تحت تأثیر قرار دادن مخاطبینشان آنها را انتخاب کردهاید؟ یا شاید از ظرفیت آنها برای پذیرش انتقاد در روش و فرآیند کاریشان خوشتان میآید؟ اگر رهبر الگو و مدنظر شما دارای هر یک از ویژگیهای فوق باشد، وی یک متفکر استراتژیک میباشد. چهار ویژگی همه متفکران استراتژیک در ادامه مورد بررسی قرار گرفته است.
1- آنها همیشه در حال یادگیری هستند
مهارتهای تفکر استراتژیک با تعهد به یادگیری و خود بهسازی مداوم توسعه مییابد. متفکران استراتژیک خواه از تجربیات خودشان، از تجربیات دیگران، کتابها، سخنرانیها، شبکهها، کنفرانسها یا همکاران ارشد خود بیاموزند، هیچ منبع بالقوه آموزشی را نادیده نمیگیرند.
2- آنها همیشه از دیگران مشاوره میگیرند
متفکران استراتژیک با روحیه توانایی آماده شدن برای آینده و ایجاد پیشرفتهای مداوم، از بازخورد و مشاوره دیگران استقبال میکنند. آنها ایدهها و مفاهیم را آزمایش میکنند و اطمینان حاصل میکنند که انتقادها در صورت لزوم بررسی و مورد استفاده قرار میگیرند. این فرآیند موجب میگردد برنامهها و استراتژیهای آنها تا حد ممکن مقاوم و استوار باشد.
3- آنها از خطر کردن نمیترسند
متفکران بزرگ استراتژیک میدانند که تعالی حرفهای با یک رویکرد کلیشهای پدید نمیآید. آنها پس از بررسی دقیق، بر روی ایدههای جدید، راهحلهای ابتکاری و زمینههای منحصربهفرد (که هم برای موفقیت و هم برای شکست آماده شدهاند) خطر میکنند و همیشه تمایل به یادگیری از اشتباهات خود دارند.
4- آنها هرگز اهداف سازمانی را فراموش نمیکنند
متفکران استراتژیک هرگز از اهداف سازمانی یا کارکنان خود غافل نخواهند شد. اگر تفکر استراتژیک حول این دو مؤلفه اصلی نباشد، به هیچ وجه نمیتواند مؤثر عمل نماید.
ابزارهای تفکر استراتژیک
تفکر استراتژیک با استفاده از ابزارهای مختلفی به شما کمک میکند تا تفکر خود را در مورد یک چالش یا فرصت مهم در سازمان خود توسعه دهید. با تفکر استراتژیک از هرگونه سوگیری یا پیشفرضی که مانع رسیدن شما به نتیجه میگردد، آگاه خواهید شد. در این راستا میتوانید تفکر سیستمی، تفکر انتقادی و تفکر خلاق([1]) را در خصوص تفکر استراتژیک برای یک مسئله یا یک فرصت که در حال حاضر با آن روبرو هستید، شناسایی و به کار بگیرید.
[1] Systems Thinking, Critical Thinking and Creative Thinking

آیا شما یک متفکر استراتژیک هستید؟
چگونه میتوانید تشخیص دهید که یک متفکر استراتژیک هستید؟ مقایسههای زیر میتواند کمک کند سبک تفکر خود را تعیین کنید و مواردی که میتوانید بهبود ببخشید را شناسایی کنید.
1- متفکران استراتژیک
- به آینده نگاه میکنند و آن را هر چه که باشد در آغوش میکشند.
- حاضرند امروز سخت تلاش کنند تا از مزایای فردا بهرهمند شوند.
- خود را با عباراتی نظیر «امتحان شده و درست است» محدود نمیکنند.
- به ایدههایی با بیشترین تأثیر و بازده، اهمیت بیشتری میدهند.
- رویکرد خود را با توجه به شرایط یک مسئله یا موقعیت تغییر میدهند.
- یادگیرندگان مادامالعمر هستند که به طور فعال دانش را جستجو میکنند و آن را با دیگران به اشتراک میگذارند.
- بهتر است به عنوان افرادی خلاق توصیف شوند که خارج از چارچوب تفکر میکنند.
2- متفکران غیراستراتژیک
- متفکرانی که تمایل به واکنشپذیری دارند: آنها منتظر راهنمایی میمانند و بندرت ایدههای جدید ارائه میدهند.
- متفکرانی که درونگرا هستند و از مسئولیتهای فوری خود غافل میشوند.
- متفکرانی که وضع موجود را ترجیح میدهند و وقت لازم برای تفکر به اهداف بلندمدت اختصاص نمیدهند.
- متفکرانی که معمولاً همه کارها را یکسان انجام میدهند، بدون اینکه فوریتها را در نظر بگیرند.
- متفکرانی که در تغییر استراتژی خود مردد هستند حتی اگر این تغییر بتواند نتایج بهتری را ایجاد نماید.
- متفکرانی که انگیزهای برای یادگیری بیشتر ندارند.
- متفکرانی که قابل پیشبینی هستند و ترجیح میدهند یک مسیر مشخص را دنبال کنند.
مهارتهای تفکر استراتژیک
مهارتهای تفکر استراتژیک مهارتهایی هستند که شما را قادر میسازد از تفکر انتقادی برای حل مسائل پیچیده و برنامهریزی برای آینده استفاده کنید. این مهارتها برای دستیابی به اهداف کسبوکار، غلبه بر موانع و رفع چالشها ضروری هستند. مهارتهای تفکر استراتژیک شامل موارد زیر است:
- مهارتهای تحلیلی([1]): برای تدوین یک استراتژی که به سازمان شما کمک میکند تا به اهداف خود برسد، باید توانایی تجزیهوتحلیل انواع ورودیها نظیر صورتهای مالی و شاخصهای عملکردی، شرایط بازار، روندهای نوظهور کسبوکار و تخصیص منابع داخلی را داشته باشید.
- مهارتهای ارتباطی: تحقق یک استراتژی صرفنظر از اندازه سازمان به مهارتهای ارتباطی پایداری نیاز دارد. توانایی برقراری ارتباط با ایدههای پیچیده، همکاری با ذینفعان داخلی و خارجی، اجماعسازی و اطمینان از همسو بودن همه افراد و تلاشها برای دستیابی به اهداف مشترک، همگی در تفکر استراتژیک نقش اساسی دارند.
- مهارتهای حل مسئله: برنامهریزی استراتژیک اغلب برای حل مسائل یا رفع چالشها مانند اهداف مالی از دست رفته، جریان کاری ناکارآمد یا یک رقیب جدید استفاده میشود. اجرای یک استراتژی که چالش اصلی شما را برطرف میکند، ابتدا نیاز به فهم مسئله و راهحلهای بالقوه آن دارد.
- مهارتهای برنامهریزی و مدیریتی: استراتژی فقط تفکر در مورد راهحل نیست بلکه پیادهسازی را نیز در برمیگیرد. هنگامیکه دادهها مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت، مسئله فهم گردید و راهحل مشخص شد، شما برای پیادهسازی راهحلها به مهارتهای برنامهریزی و مدیریتی قوی نیاز دارید.
[1] Analytical Skills
رفرنس مطالب:
سرفصل دوره آموزشی تفکر استراتژیک
- تعریف تفکر استراتژیک
- اهمیت تفکر استراتژیک
- مزایای تفکر استراتژیک
- ویژگیهای اصلی متفکران استراتژیک
- ابزارهای تفکر استراتژیک
- آیا شما یک متفکر استراتژیک هستید؟
- مهارتهای تفکر استراتژیک
- مراحل بهبود مهارتهای تفکر استراتژیک
- بهبود مهارتهای تفکر استراتژیک
بخش دوم: تفکر سیستمی
- تعریف تفکر سیستمی
- سطوح فهم در تفکر سیستمی
- اهداف ضمنی در تفکر سیستمی
- نگرش کوتاهمدت؛ آفت تفکر سیستمی
- چند ریشهای بودن مسائل
- تفکیک رابطه علت و معلولی از همبستگی
- رفتار خلاف شهود
- عدم سرزنش شرایط محیطی
- تفکر سیستمی بازخوردی
- نقاط اهرمی و اثر پروانهای
- پارادوکس ایکاروس
- اصل تضاد
- عارضه خستگی تصمیم
- قوانین تفکر سیستمی سنگه
- آرکتایپهای سیستمی
- انواع آرکتایپهای سیستمی
بخش سوم: تفکر انتقادی
- ماهیت تفکر انتقادی
- تعریف تفکر انتقادی
- ویژگیها و صفات متفکران انتقادی
- عناصر تفکر انتقادی
- فرایند تفکر انتقادی
- روشهای آموزش تفکر انتقادی
- مهارتهای اصلی تفکر انتقادی
- فرایند حل مسئله با رویکرد تفکر انتقادی
- روشهای بهبود و توسعه تفکر انتقادی
بخش چهارم: تفکر خلاق
- تعریف تفکر خلاق
- مراحل تفکر خلاق
- مهارتهای تفکر خلاق
- بلوکهای ذهنی تفکر خلاق
- افسانههای تفکر خلاق
- تکنیکهای تفکر خلاق
- راهکارهای بهبود تفکر خلاق: الف- چگونه تفکر خلاق را بهبود ببخشیم؛ ب- چگونه میتوان خلاقانه تفکر کرد؛ ج- چگونه یک متفکر خلاق باشیم
یادآور میشود سرفصلهای پیشنهادی فوق برای 56 ساعت آموزشی (یعنی 7 روز 8 ساعته) تدوین گردیده است و در صورتی که تعداد ساعات آموزشی کاهش یابد، مطالب مهمتر و به صورت فشرده تدریس میگردد.
منابع محتوایی دوره آموزشی تفکر استراتژیک
محتوای ارائه شده در دوره تفکر استراتژیک بر اساس کتابهای زیر که توسط دکتر جواد فقیهیپور تألیف شده، ساختاربندی گردیده است:
نمونه اسلایدهای پاورپوینت دوره آموزشی تفکر استراتژیک
نمونه اسلایدهای پاورپوینت ارائه شده توسط دکتر جواد فقیهیپور در دوره آموزشی تفکر استراتژیک:

نمونه گواهینامه پایان دوره آموزشی تفکر استراتژیک
در پایان دوره آموزشی در صورت تمایل گواهینامه پایان دوره به فراگیران اهدا میگردد که نمونهای از آن را در تصویر زیر مشاهده مینمایید.

دورههای آموزشی برگزار شده با محوریت تفکر استراتژیک
نیازسنجی آموزشی دوره
در راستای اثربخشی بیشتر این دوره آموزشی و جهت هماهنگی بیشتر در خصوص کمیت و کیفیت محتوای دوره آموزشی با توجه به تعداد و سطح فراگیران و همچنین اهداف آموزشی شرکت یا سازمان خود، میتوانید قبل از برگزاری دوره طی یک جلسه تلفنی یا آنلاین با مدرس دوره (دکتر جواد فقیهیپور) تماس داشته باشید تا نیازسنجی دقیقی صورت گرفته و بدین ترتیب اثربخشی آموزشی در سطح بسیار بالاتری تحقق یابد.