تفاوت بین مشکل و مسئله

بسیاری از ما دو واژه مشکل ^{( Issue or Trouble)} و مسئله ^(Problem) را به‌ جای یکدیگر و در حد واژه‌هایی مترادف به کار می‌بریم. این در حالیست که در مدیریت و برخی دیگر از شاخه‌های علوم انسانی، تفاوت مشکل و مسئله در نگاه کارشناسان و متخصصان بسیار جدی است و مراقب هستند که این دو واژه را به جای یکدیگر به کار نبرند. البته ماجرا در حد یک حساسیت از جنس ادبیات نیست؛ بلکه توجه به فرق مشکل و مسئله باعث می‌شود که مهارت ما در حل مسئله و تصمیم‌گیری افزایش پیدا کند.

مشکل یک قضاوت حسی است؛ اینکه یک جای کار می‌لنگد و چیزی در جایی آن‌ چنان‌که باید باشد نیست (اما چه چیزی؟ در کجا؟ چرا؟ این‌ها را نمی‌دانیم). مشکل می‌تواند یک نارضایتی، ناراحتی، نگرانی و یک وضعیت نامطلوب باشد؛ اما آن‌قدر مبهم که نمی‌توان آن را توضیح داد و تشریح کرد. وقتی حس می‌کنیم مشکلی وجود دارد، معمولاً معتقدیم که باید در آینده، کاری برای رفع آن مشکل انجام دهیم؛ اما چه کاری؟ نمی‌دانیم. چون هنوز حتی در تعریف و توصیف وضعیت موجود، ضعف داریم. مشکل در مقایسه با مسئله، بسیار مبهم‌تر است. مسئله شفاف‌تر است و در آن، وضعیت فعلی و احتمالاً وضعیت مطلوب تا حد خوبی مشخص شده است. آنچه نمی‌دانیم، روش و اقدام‌های مناسب برای حرکت از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب است.

به ‌بیان‌ دیگر، مشکل موقعیت نامطلوبی است که میزان ابهام و پیچیدگی آن بالاست؛ تا جایی که زوایای مختلف آن بر ما پوشیده است و نمی‌دانیم چگونه باید آن را مطالعه کرده و از آن رهایی یابیم. به ‌عبارت ‌دیگر راه برون‌رفت از مشکلات، معلوم نیست و چاره کار به نظر هیچ‌کس نمی‌رسد؛ اما مسئله، وضوح بیشتری دارد. هر چند تشخیص مسئله در بسیاری از موارد کار هرکسی نیست و به ریزبینی و دقت نظر قابل‌توجهی نیاز دارد، ولی وقتی تشخیص داده شد، ابتدا و انتهای آن تا حد زیادی روشن است. وقتی با یک مسئله مواجهیم، اغلب می‌دانیم که علت آن چیست و چه عواملی آن را به وجود آورده‌اند.