سوگیری‌های شناختی ارزیابی: هیوریستیک نماینده

هیوریستیک نماینده یا هیوریستیک نمایندگی یا هیوریستیک نتیجه‌گیری دم‌دستی (Representativeness Heuristic) به تمایل آدم‌ها به نتیجه‌گیری‌های سریع بر اساس شواهد اندک می‌گویند. وقتی در مورد افراد (اشیا یا حوادث) قضاوت می‌کنیم، انسان‌ها بر خصوصیاتی از آن افراد که مرتبط با کلیشه‌های ذهنی شکل گرفته قبلی آن‌هاست، توجه می‌کنند. به عنوان مثالی از این سوگیری شناختی، حالتی را فرض کنید که مثلاً چون فردی ژن‌های سرطان خاصی را ندارد، ما استدلال کنیم و بگوییم که او به‌هیچ‌وجه سرطان نمی‌گیرد. واضح است که این نتیجه‌گیری دم‌دستی غلط است؛ زیرا ژنتیک فقط یکی از عوامل سرطان است.

در واقع ذهن انسان موضوعاتی را که خصوصیات شبیه به هم دارند، یکسان در نظر می‌گیرد. اثر نمایندگی یک نوع قضاوت بر پایه اثر هاله‌ای است. سرمایه‌گذاران در رابطه با عملکرد خوب سهام در گذشته نیز دچار این نوع اثر می‌شوند. این اثر موجب می‌شود سرمایه‌گذاران به دنبال خرید سهام شرکت‌ها یا صندوق‌هایی باشند که در گذشته عملکرد خوبی داشته‌اند. بر اساس اثر نمایندگی، سرمایه‌گذاران عملکرد خوب گذشته شرکت را معیار عملکرد آن در آینده قرار می‌دهند.