اثر قالب‌بندی
شگفت‌آور است که یک قاب می‌تواند برای یک پرتره یا نقاشی چه کاری انجام دهد. قاب مناسب واقعاً باعث محبوب شدن یک پرتره و افزایش استقبال کسانی می‌شود که این قطعه هنری را مشاهده می‌کنند. مغز ما نیز همین طور است.
اثر قالب‌بندی یکی از مهم‌ترین و قوی‌ترین خطاهای شناختی است که نشان می‌دهد قضاوت‌ها و تصمیمات ما بسته به نوعی که مسئله مطرح می‌شود می‌تواند تغییر کند. دنیل کانمن و عاموس تورسکی در اوایل دهه هشتاد میلادی نشان دادند که ذهن انسان گزینه‌ها و قالب‌ها را بر اساس دانشی که دارد بر اساس ضرر یا فایده آن‌ها ارزیابی می‌کند. فرض کنید برای خرید ماست به فروشگاه می‌روید. از نظر شما کدام گزینه مطلوب‌تر است: ماست 99 درصد بدون چربی یا ماست 1 درصد چربی. اکثر افراد ماست 99 درصد بدون چربی را انتخاب می‌کنند، زیرا این قالب‌بندی سود را تداعی می‌کند.
وقتی یک قالب‌بندی ضرر را در ذهن تداعی می‌کند تمایل به گریز از آن بیشتر است و اگر سود را به خاطر آورد ذهن بیشتر به آن توجه می‌کند. به همین جهت وقتی که مسئله‌ای در قالب مثبت و تصویری سودمند بیان می‌شود تمایل به ریسک در ذهن کمتر می‌شود (برای به دست آوردن مطلوبیت ریسک گریز می‌شویم) اما وقتی در قالب منفی و تصویری مضر بیان شود ما ریسک‌پذیر می‌شویم (گزینه‌های احتمالی را انتخاب می‌کنیم تا کمتر ضرر کنیم). میزان سود و زیان به عنوان توصیف نتایج ارزیابی می‌شوند.
پزشکی را در نظر بگیرید که می‌خواهد ریسک یک عمل جراحی را برای بیمار خود توضیح دهد او می‌تواند این موضوع را در دو قالب مختلف مطرح نماید: شانس زنده بودن شما در این عمل 95 درصد است یا احتمال مرگ شما در این عمل 5 درصد است.
نحوه رفتار بیمار در مواجهه با هر یک از این گزینه‌ها متفاوت خواهد بود. با اینکه هر دو جمله یک مفهوم را بیان می‌کند اما نحوه تفکر و واکنش بیمار در مورد هر یک متفاوت است. احتمال پذیرش بیمار برای جراحی در حالت «الف» بسیار بیشتر است؛ زیرا تداعی‌گر سود بیشتری برای بیمار می‌باشد.
فرض کنید دو تیم فوتبال پرسپولیس و استقلال در برابر هم بازی کنند و نتیجه به نفع پرسپولیس تمام شود در گزارش نتیجه این بازی می‌توان گفت «پرسپولیس برد» و یا «استقلال باخت» این دو جمله با اینکه مفهوم واحدی را در مورد نتیجه بازی می‌رساند، اما واکنش‌های احساسی متفاوتی ایجاد می‌کند. در واقع اثر قالب‌بندی درصدد تبیین این مسئله است که موقعیت‌های مساوی وقتی به صورت متفاوت قالب‌بندی می‌گردند مساوی دیده نمی‌شوند؛ یعنی تأکید بر نیمه پر لیوان اثر متفاوتی از تأکید بر نیمه‌خالی دارد. در این زمینه سه اثر قالب‌بندی شناسایی شده است:
- اثر قالب‌بندی گزینه ریسک‌دار: این اثر گویای این مطلب است که افراد در مواجهه با موقعیتی که به مزایای قطعی تأکید دارد از ریسک اجتناب می‌کنند و وقتی به خسارت احتمالی تأکید می‌شود، ریسک می‌کنند.
- اثر قالب‌بندی ویژگی: طبق این اثر وقتی یک ویژگی به صورت مثبت ارائه شود موجب ارزیابی مثبت و وقتی با عبارات منفی توصیف شود موجب ارزیابی منفی می‌شود.
- اثر قالب‌بندی هدف: این اثر بیان می‌دارد که افراد بیشتر تمایل دارند اهدافی را که با اطلاعات منفی چارچوب یافته تحقق بخشند تا اهدافی را که با عبارات مثبت صورت‌بندی شده است.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.