آشنایی با رفتارشناسی دیسک
مقدمه
شاید با تمرکز بر رفتار افراد مختلف، تفاوتهایی را در بین آنها مشاهده نمودهاید. به طور مثال آیا تاکنون با خود اندیشیدهاید چرا برخی از افراد برای کارشان بیش از خانواده خود زمان میگذارند؟ چرا بعضی مدیران در برابر تغییرات مقاومت میکنند؟ چرا بعضیها جزیینگر و عدهای دیگر کلینگر هستند؟ چرا بعضی از افراد جسور و خطرپذیر بوده و برخی دیگر حساس و محتاط هستند؟ چرا برخیها شنوندههای خوبی هستند و عدهای دیگر نه؟ یا اینکه چرا برخی از افراد در ارتباطات خود مشتاق هستند و بعضی دیگر به هر بهانهای از برقراری ارتباط با دیگران طفره میروند؟ چرا گروهی در انجام کارهایشان سرعت بالایی داشته و عدهای کندترند؟ یا اینکه تاکنون فکر کردهاید چرا عدهای قادرند سریع و قاطعانه تصمیم بگیرند در حالی که گروهی دیگر علیرغم صرف زمان زیادی باز هم در انتخاب خود دچار تردید میشوند؟ شاید برای شما هم پیش آمده باشد که گاهی، در کار تیمی خود در گروههای تجاری یا کاریتان موفق نشوید و به دنبال دلایل آن باشید! یا گاهی کسانی را دیده باشید که تنها در یک زمان قادرند فقط روی یک مسئله مشخص تمرکز کنند در حالی که افرادی هستند که میتوانند همزمان چندین پروژه و کار مختلف را پیگیری و مدیریت کنند. بهزعم صاحبنظران برای پاسخ به چنین سؤالاتی بایستی به واکاوی مفهوم رفتارشناسی و بالأخص رفتارشناسی دیسک پرداخت.
تیپ رفتاری
رفتار عبارت است از کلیه عمل و عکسالعملهای قابلمشاهده از یک فرد در موقعیتها و شرایط متفاوت که در این مدل به چهار نوع مجزا تقسیمبندی میشود. همه ما به نسبتهای متفاوت از همه این تمایلات رفتاری برخوردار هستیم اما همواره میزان یک یا دو تمایل رفتاری در ما بیشترین است که به آنها «سبکهای غالب رفتاری» گفته میشود. هر فرد، از طریق دو فرآیند ذاتی (وراثت) و پرورشی (تعلیم و تربیت محیطی)، یک مدل رفتاری منحصربهفرد برای خود ایجاد میکند. مدل رفتاری شما، درگاه ارتباطی و تعاملات افراد با شما و همچنین اصول و نحوه برخورد شما با افراد دیگر هست. اگر یک فرد مطابق مدل رفتاری شما با شما ارتباط برقرار کند، شما متمایل به باز کردن این درگاه ارتباطی هستید؛ اما اگر یک شخص به طور عمدی یا غیرعمدی مطابق مدل رفتاری شما عمل نکند، شما تمایل پیدا میکنید تا درگاه ارتباطی خود را تا حدودی/ کاملاً ببندید و یا قفل کنید. اگر شما مدلهای رفتاری دیگران را بشناسید، میتوانید درجه و لحن صدا، شیوه و سرعت حرکت، کلمات و زبان بدن خود را با مدل رفتاری آنها تطبیق دهید. نتیجه این عمل، داشتن درگاه باز برای ارتباط برقرار کردن و رابطهای با تنش کمتر میباشد. هنگامی که اشخاص دارای چندین صفت و ویژگی مشترک باشند در یک تیپ رفتاری قرار میگیرند. تیپبندی رفتاری به سازمانها در جذب و استخدام نیروی انسانی مورد نیاز کمک میکند.
آیا تیپ رفتاری افراد در طول زمان تغییر میکند؟ تحقیقات نشان میدهد که هر چند افراد با سبک پایه یا طبیعی خود عجین هستند و این الگوی رفتاری در طول زندگی همراه آنهاست ولی محیط بر روی الگوی رفتاری فرد تأثیر دارد. زمانی که فرد بر روی متعادل کردن رفتار خود کار میکند در ویژگیهای خود بالغ میشود یعنی اینکه توان درک رفتار دیگران و تطبیق با محیط را یاد میگیرد.
اهمیت شناخت تیپ رفتاری دیگران
1- شناخت تیپ رفتاری به شما کمک میکند تا بتوانید با دیگران بهتر سخن بگویید: ارتباط و گفتگو با افرادی که آنها را نمیشناسید بسیار دشوار است. در چنین شرایطی، ممکن است دچار سوءتفاهم در درک رفتار و گفتار دیگران شوید. گاهی اوقات از دست کسانی که شخصیتی متفاوت با شخصیت شما دارند بسیار کلافه میشوید. اگر بتوانید نوع شخصیت افراد را بشناسید، بهتر میتوانید با آنها ارتباط برقرار کنید.
2- شناخت تیپ رفتاری به شما کمک میکند کشمکشهایتان را فیصله دهید و یا از آنها پیشگیری کنید: هنگامی که بدانید که چرا فردی کاری را انجام داد و یا چیزی را گفت، واکنش منفی کمتری نسبت به او از خود نشان خواهید داد. آگاهی از انگیزه رفتار فرد به شما این اجازه را میدهد تا جلوی مشکلات را قبل از آنکه به وجود بیایند بگیرید.
3- شناخت تیپ رفتاری به شما کمک میکند تا تفاوتهای دیگران را بهتر درک کنید: شما میدانید که هر فردی، منحصربهفرد است؛ اما از طرفی نیز گاهی اوقات از دست افرادی که با شیوه ارتباطی شما سازگار نیستند کلافه میشوید. ممکن است دوست شما شخصیتی تحلیلگر داشته باشد و بخواهد تمام واقعیات را بداند، اما شما از او انتظار دارید تا تنها به شما و نظر شما اهمیت دهد. اگر بدانید که او شخصیت نوع CD دارد و شما شخصیت نوع SI دارید، دیگر از او انتظار زیادی نخواهید داشت. با دانستن چنین موضوعی، شما میتوانید نوع شخصیت او را بهتر درک کنید، به آن احترام بگذارید سپس واقعیاتی که میخواهید را با او در میان بگذارید.
4- شناخت تیپ رفتاری کمک میکند مقبول باشید و بر دیگران تأثیر مثبت داشته باشید: در هر تعاملی که با دیگران دارید مقبولیت و تأثیرگذاری شما افزایش یا کاهش مییابد. آیا تا به حال با شخصی آشنا شدهاید که یک لحظه هم نمیتواند درباره خودش صحبت نکند؟ هنگامی که میبینید به شما نزدیک میشود آیا از تعامل با او میترسید؟ این کار شما بدین دلیل است که رفتار او باعث شده مقبولیت او پیش شما کمتر شود. برعکس این اتفاق هم صادق است. اگر بسیار مشتاقید فردی را ببینید، نشاندهنده آن است که او پیش شما مقبولیت دارد و شما دوست دارید زمانتان را با او سپری کنید. با دانستن تیپ رفتاری یک فرد، شما میتوانید به سرعت، پیش او مقبولیت کسب کنید و با سازگار شدن با الگوی شخصیتی او نفوذ بیشتری بر او داشته باشید.
در نهایت میتوان اذعان داشت شناخت ویژگیهای شخصیتی و تیپشناسی این امکان را میسر میسازد تا در ارتباط با دیگران رفتارهای مناسب و آگاهانه شکل گیرد. اگر مدیری با ویژگیهای پنهان و آشکار شخصیتی همکاران خود آشنا باشد، میتواند ضمن توجه به این ویژگیها، امکان بهرهمندی از ظرفیتهای بالقوه همکاران را در مسیر توسعه فردی و سازمانی مهیا و میسر نماید.
یکی از پیچیدهترین پدیدههای هستی نیز شناخت ویژگیهای شخصیتی و رفتاری انسانها است. این موضوع ضمن آنکه جذابیتهای بالا دارد همچنان به عنوان یک راهنمای انسانشناسی جایگاه ارزشمندی در ارتباطات فردی و سازمانی دارا میباشد. شناخت خود و مدیریت بر خود نیز یکی از عوامل توسعه فردی میباشد که این روزها با کمک ابزارها و سنجههای مختلف میتوان به شناسایی برخی از ویژگیها دست یافت و برای اصلاح، کاهش و یا ارتقای آن برنامهریزی نمود.
بنیادیترین اهداف علوم رفتاری را میتوان در سه بعد بیان کرد. اول تفسیر و تبیین رفتار، دوم پیشبینی رفتارهای آتی و سوم مهندسی و تغییر رفتارها. با این مقدمه دوره آموزشی رفتارشناسی دیسک ضمن معرفی این مدل و ابعاد مؤلفههای اصلی آن، بر این نکته تأکید دارد که رفتار عبارت است از کلیه عمل و عکسالعملهای قابلمشاهده از یک فرد در موقعیتها و شرایط متفاوت که همه ما به نسبتهای متفاوت از همه این تمایلات برخوردار هستیم. اما همواره میزان یک یا دو تمایل رفتاری در ما بیشتر دیده میشود که به آن سبکهای غالب میگویند. شناسایی این سبکهای غالب به مدیران کمک میکند تا در مدیریت سرمایههای انسانی کلیه ویژگیهای رفتاری از جمله محافظهکاری، جسارت، ریسکپذیری، قاطعیت، واقعگرایی، درونگرا و برونگرا بودن و بسیاری از ویژگیهای دیگر را در نظر داشته و فرد مناسب را برای جای مناسب انتخاب نماید و امکان توسعه فردی و سازمانی را نیز با توجه به نتایج این آزمونها مهیا نماید.
منبع: فقیهیپور، جواد و امیری، ایوب و مهدوینسب، حسین (1399)؛ رفتارشناسی دیسک، تهران، انتشارات دارالفنون، با همکاری انجمن مدیریت ایران، چاپ دوم، (چاپ اول: 1398).
سرفصل دوره آموزشی رفتارشناسی دیسک
بخش اول: معرفی مدل دیسک
بخش دوم: تیپ رفتاری قرمز
بخش سوم: تیپ رفتاری زرد
بخش چهارم: تیپ رفتاری سبز
بخش پنجم: تیپ رفتاری آبی
بخش ششم: تفاوت تیپهای رفتاری
بخش هفتم: الگوهای مدل دیسک
بخش هشتم: آزمون مدل دیسک
شرکت در دوره رفتارشناسی دیسک برای چه کسانی مفید است؟
1- افرادی که میخواهند به خودشناسی رسیده و به نقاط قوت و ضعف خود اشرافیت پیدا کنند.
2- افرادی که میخواهند ارتباطات اثربخشی با اطرافیان خود برقرار نمایند.
3- افرادی که میخواهند مسیر تحصیلی و شغلی مطلوب و متناسب با تیپ رفتاری خود را طی نمایند.
4- افرادی که میخواهند در هنگام انتخاب شریک کاری و زندگی خود آگاهانهتر عمل نمایند.
5- افرادی که میخواهند تعارضات شخصی و کاری خود را به حداقل ممکن کاهش دهند.
6- افرادی که میخواهند متناسب با تیپ شخصیتی خود در جایگاه شغلی مناسب قرار گیرند.
7- شرکتهایی که علاقهمند هستند انتصاب کارکنان در مشاغل مربوطه به صورت اثربخش صورت پذیرد.
8- مدیرانی که به دنبال تحقق بهرهوری (اثربخشی و کارایی) در شرکت یا سازمان خود هستند.
9- افرادی که به دنبال کسب موفقیتهای عالی در زندگی شخصی خود هستند.
10- افرادی که به دنبال ایجاد محیط زندگی شخصی و سازمانی پایدار هستند.
11- افرادی که علاقهمند به فعالیت به عنوان یک مشاور حرفهای هستند.
12- دانشجویانی که علاقهمند به یادگیری عمیق مباحث مدیریتی میباشند.
13- دانشآموختگان و کارکنانی که علاقهمند به تصدی پستهای مدیریتی در شرکت یا سازمانهای خصوصی و دولتی میباشند.

هنوز بررسیای ثبت نشده است.