پیشگفتار مؤلفین
از دیرباز تاکنون توجه به انسان در دنیای سازمان و مدیریت همواره مورد توجه صاحبنظران مدیریت بوده است و در دهه‌هاي اخير به دليل اهميت يافتن اقتصاد دانش‌محور، انسان، ارزشمند‌ترين سرمايه سازمان تلقي شده است. اهميت انسان به عنوان دارايي فكري و سرمايه معنوي روز به روز در سازمان در حال افزايش است. يعني با خروج انسان از سازمان، سازمان مي‌ميرد و با ورودش زنده مي‌شود. اندیشمندان انسان‌ها را محور اصلي و سرمايه گرانبهاي سازمان‌ها مي‌دانند و معتقدند كه نحوه مديريت افراد در سازمان با ميزان بهره‌وري و پيامدهاي اقتصادي رابطه بسيار قوي دارد.
این توجه روز به روز افزایش یافته تا جایی که امروز در بمباران علم مدیریت رهگذر هزاره سوم، نیروی انسانی را دارایی نامشهود و ارزشمندین‌ترین دارایی سازمان‌ها نام نهاده‌اند. چرا که در عصر نوین و به عبارتی دیگر؛ در عصر اطلاعات، ضرورت پاسخگویی به نیازهای اساسی کارکنان در اولویت نخست قرار دارد و برای رسیدن به اهداف و آرمان‌های سازمان باید اهداف و خواستگاه‌های مشروع انسانی مورد توجه قرار گیرند و از آنجایی که هنر مدیران در عصر نوین، داشتن مهارت در رفتار سازمانی است بنابراین کسب دانش و مهارت در رفتار سازمانی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
کارهایی که می‌کنیم، کلماتی که به زبان می‌آوریم، عکس‌العمل‌هایی که انجام می‌دهیم و به طور کلی هرگونه کاری که به‌صورت جسمی و احساسی انجام می‌دهیم رفتار ما را نشان می‌دهند. رفتار به معنی کاری است که جسم ما انجام می‌دهد و افکاری که در ذهن خود پرورش می‌دهیم باعث ساخته‌شدن احساساتی در ما می‌شود و این احساسات خود موجب می‌شود که ما به صورت فیزیکی، کاری و یا عکس‌العملی را انجام دهیم. به این کار یا عکس‌العمل رفتار می‌گویند. اینجا یک سؤال پیش می‌آید. آیا با رفتار هر شخص می‌توانیم او را بشناسیم؟ آیا در زمانی که یک فرد رفتار خاصی را از خود بروز می‌دهد، ما می‌توانیم هویت یا شخصیت او را بشناسیم؟ این نوع از دغدغه‌های فکری، ما را بر آن داشته است تا در راستای کمک به پرورش و توسعه مهارت‌های رفتاری مورد نیاز فراگیران امروزی، نوشتار حال حاضر را فراهم آوریم. به گونه‌ای که سعی گردید با رویکردی کاربردی، این نوشتار در قالب 5 فصل تدوین گردد.
رجاء واثق داریم که دانشجویان، دانش پژوهان و مخاطبان عزیز با مطالعه نوشتار حال حاضر، رضایت لازم را خواهند داشت و امید آن داریم که با ارائه پیشنهادات و نظرات ارزشمند و مدبرانه خود، موجبات ارتقای کتاب حاضر، جهت هرچه بهتر شدن نوبت های بعدی چاپ آن فراهم گردد و مطالب این کتاب بستری شود برای پیشرفت بیشتر و آسانتر عزیزان. لذا خواهشمند است نظرات ارزشمند خود را از طریق ایمیل ارسال نمایید.
فهرست مطالب
فصل اول: مقدمه‌ای بر رفتار سازمانی |
مقدمه / تعریف سازمان / رفتار سازمانی / اهداف رفتار سازمانی / ماهیت رفتار سازمانی / عوامل موثر بر رفتار سازمانی / دیدگاه‌های مختلف در رفتار سازمانی / دیدگاه سیستمی / دیدگاه اقتضايی / دیدگاه تعاملی یا مراوده‌ای / کاربردهای مدیریت رفتار سازمانی / توجیه / بهبود کیفیت زندگی کارکنان / بهبود مهارت افراد / نیروی کار گوناگون / واکنش در برابر جهانی شدن / تفویض اختیار / نوآوری و ایجاد تغییر / انطباق با تغییرات سرسام‌آور / کم شدن وفاداری کارکنان / نیروی کار دوگانه / بهبود رفتار از نظر اخلاقی / سوالات پایان فصل |
فصل دوم: مبانی رفتار سازمانی |
مقدمه / هوش / تعریف هوش / هوش هيجاني (عاطفي يا احساسی) / باکس شماره 1: تفاوت احساس، عاطفه، هیجان و خلق / هوش معنوي / هوش فرهنگي / هوش سياسي / شخصیت / تعریف شخصیت / مدل رفتاری / تعریف تیپ شخصیتی / برونگرا یا درونگرا / جزئی‌نگر یا کلی‌نگر / احساسی یا منطقی / داوری‌کننده یا ملاحظه‌کار / آزمون‌های تیپ شناسی شخصیتی / انیاگرام / آزمون توانایی شناختی / دیدگاه یونگ / دیدگاه هالند / تست شخصیتی پنج عاملی / تیپ‌شناسی بر اساس شرایط فیزیولوژیک / تیپ A؛ استرس / تیپ B؛ تعویق کارها / تیپ C؛ عدم وجود قاطعیت / تیپ D؛ سرکوب احساسات / شاخص تیپ مایرز – بریگز (MBTI) / رفتار‌شناسی دیسک (DISC) / ویژگی‌های مهم شخصیتی / قدرت‌طلب (ماکیاولیستی) / کانون کنترل / عزت نفس / خودباوری (خودکارآمدی، خودکفایتی) / خود شیفتگی (نارسیس) / خودپایشی (خودتطبیقی، خودنگری، خود نظارتی) / ریسک‌گریزی و ریسک‌پذیری / شخصیت نوع A و B / باکس شماره 2: نظر ما راجع به دیگران نشانه چیست؟ / تحلیل مراوده‌ای / مراودات میان افراد / مراودات مكمل (باز) / مرادودات متقاطع (بسته) / مراودات ضمني / نگرش / تعریف نگرش / ابعاد نگرش / باکس شماره 3: جادوگر شهر آز / سطوح تغییر رفتار / باکس شماره 4: تغییر نگرش ماركوسی / ادراک / تعریف ادراک / باکس شماره 5: وضعیت‌های چهارگانه ادراک از زندگی / سیستم ادراک / ويژگي‌هاي ادراك‌شونده / شدت / تباین با زمینه / تکرار / حرکت و تغییر / جدید بودن و آشنایی / تنظیم ادراكي / شكل- زمينه / دسته‌بندي ادراكي / ثبات ادراكي / نظريه ناهمساني شناختي (ناهماهنگی شناختی) / خطا‌های ادراكي / ادراك كليشه‌اي یا برخورد کلیشه‌ای / اثر هاله‌اي یا خطای هاله‌ای / اثر منسانی / فرافكني / اثر مقايسه‌اي / تشديد تعهد / تمايل به تاييد / خطاي تكيه‌گاه- تعديل / خطاي دسترسي / اثر قالب‌بندي / اثر قالب‌بندي گزينه ريسك‌دار / اثر قالب‌بندي ويژگي / اثر قالب‌بندي هدف / خطاي نمونه يا نماينده / خطاي شانس – خرافات / توهم يا خطاي پس‌گويي / اطمينان بيش از حد / اثر تقدم و تاخر / اثر ملايمت و تمايل به مركزيت / اثر پیگمالیون یا كاميابي فراخود / اثر گالاتیا / اثر گلِم / نظريه اسناد / خطای اساسی اسناد / تعصب خود خدمتی / باکس شماره 6: تصوير‌سازي و نظريه اسناد / روش‌های بهبود ادراک / شناخت خود از طریق «پنجره جوهری» / باکس شماره 7: تفاوت گوش دادن فعال و گوش دادن موثر / همدلی با دیگران / باکس شماره 8: تفاوت همدلی و همدردی / انگیزش / ماهیت انگیزش / عوامل شکل‌دهنده رفتار / نظريه‌هاي انگيزش / نظریه‌های محتوایی انگیزش / نظريه سلسه‌مراتب نيازهاي مازلو / تئوری X و تئوری Y / نظريه دو عاملي هرزبرگ (تئوري انگيزشی – بهداشتی) / نظريه نيازهاي سه‌گانه آلدرفر (ERG) / نظريه نيازهاي اكتسابي مك‌كللند / نظریه‌های فرآیندی انگیزش / نظريه تعيين هدف / نظريه برابري آدامز / نظريه انتظار / جنبه‌هاي كاربردي انگيزش / مدیریت بر مبنای هدف / تعديل رفتار / مشاركت كاركنان / برنامه‌هاي مبتني بر حقوق متغير / یادگیری / ماهیت یادگیری / تعریف یادگیری / انواع یادگیری / شرطی‌سازی کلاسیک / شرطی‌سازی عامل يا كنشگر / باکس شماره 9: قانون اثر / يادگيري شناختي و يادگيري اجتماعي / ساز و كارهای شکل‌دهی رفتار / تقويت مثبت / تقويت منفي / تنبيه / خاموشي / روش‌های شکل‌دهی رفتار / اصل پريماك / تقويت مستمر / تقويت متناوب / بازخورد به عنوان عامل يادگيري / بازخورد پایین به بالا / بازخورد 360 درجه / بازخورد 720 درجه / باکس شماره 10: تئوری پنجره شکسته / سوالات پایان فصل |
فصل سوم: مباحث سطح فردی |
مقدمه / رضایت شغلی / ماهیت رضایت شغلی / تعریف رضایت شغلی / رضايت شغلی به عنوان يك قضاوت / رضايت شغلی به عنوان يك ارزش / رضايت شغلی به عنوان يك سازه چند بُعدی / رضايت شغلی به عنوان يك متغیر مستقل (پیشايند) / رضايت شغلی به عنوان يك متغیر وابسته (پیامد) / ابعاد رضايت شغلي / نشاط سازمانی / ماهیت نشاط سازمانی / علم نشاط / نشاط دهنی / ماهیت شادی و نشاط در محیط کار / شادی و نشاط سازمانی با رویکردی بر رضایت شغلی کارکنان / شادی و نشاط سازمانی با رویکردی بر تعلق خاطر کارکنان / تعریف نشاط کارکنان در محیط کار / اصول تلفیق موفق نشاط در کار / دادن اجازه عمل در کار / اعتماد به فرآیند / مشتاق و آگاه بودن / تقدیر / سازمان شاد / رضایت شغلی / تعهد سازمانی / تعلق خاطر / تعهد سازمانی / ماهیت تعهد سازمانی / تعریف تعهد سازمانی / ابعاد تعهد سازمانی / تعهد عاطفی / تعهد هنجاري / تعهد مستمر / باکس شماره 11: تعهد تطبیقی / تعلق خاطر کارکنان / ماهیت تعلق خاطر / تعریف تعلق خاطر / اهمیت تعلق خاطر / ابعاد تعلق خاطر کاری / شور و شوق در کار (سرزندگي) / پشتکار در کار (مجذوب شدن یا جذبه در كار) / غرق شدن در کار (فدايي‌شدن) / رفتار شهروندی سازمانی / ماهیت رفتار شهروندی سازمانی / تعاریف رفتار (مدنی) شهروندی سازمانی / ابعاد رفتار شهروندي سازماني / نوع‌دوستي / وظيفه‌شناسي (وﺟﺪان ﮐﺎري) / جوانمردي (مردانگی) / نزاكت (ادب و مهرباني یا احترام و تكريم) / آداب اجتماعي (فضيلت مدني یا فضيلت شهروندي یا خوشخويي) / استرس شغلي (فشار روانی یا تنیدگی) / مفهوم استرس شغلي / تعریف استرس شغلي / انواع استرس شغلي / عوامل استرس‌زا / فرسودگي شغلي یا تحلیل رفتگی شغلی / مفهوم فرسودگي شغلي / باکس شماره 12: اعتياد به كار / تعریف فرسودگي شغلي / ابعاد فرسودگي شغلي / مسخ شخصيت / خستگي هيجاني / عدم كارايي فردي / کنترل خشم و پرخاشگری / ماهیت خشم / تعريف خشم / تعاریف پرخاشگری / تفاوت خشم و پرخاشگری / تعارض سازمانی / ماهیت تعارض سازمانی / تعریف تعارض سازمانی / نظريه‌هاي تعارض / نظریه سنتي / رفتاري یا روابط انساني / تعامل‌گرا یا تعاملي / انواع تعارض / تعارض مخرب / تعارض سازنده / اشکال تعارض / تعارض میان اشخاص / تعارض میان اشخاص و گروه‌ها / تعارض درون گروهی / تعارض افقی / تعارض عمودی / تعارض بین صف و ستاد / تعارض نقش / فرايند تعارض / مخالفت‌هاي بالقوه / بروز تعارض / رفتار / نتايج / سبک‌های مدیریت تعارض / سبک اجتناب (رها کردن) / سبک سازش یا مصالحه یا توافق (بُرد ناچیز) / سبک سازگار یا انعطاف‌پذيري، انطباق یا مدارا ( تسلیم) / سبک رقابت یا رقابت‌جويي یا تحكم / سبک همکار یا حل مسئله مشاركتي / تمثيل حيوانات در سبك‌های تعارض / سبک لاك‌پشت / سبک گورخر / سبک آفتاب‌پرست / سبک شير / سبک دلفين / سوالات پایان فصل |
فصل چهارم: مباحث سطح گروهی |
مقدمه / گروه / تعریف گروه / انواع گروه / گروه رسمي / گروه غير رسمي / مفاهیم اصلی گروه / نقش / هنجارها / اندازه يا بزرگي گروه / ترکیب گروه / باکس شماره 13: تحقیقات سولمون اَش / مقام فردي / انسجام گروه / باکس شماره 14: تحقیقات هاثورن / تشکیل گروه / شکل‌گیری / تنش (درگیری) / هنجارسازی (انسجام) / بلوغ (اجرا) / پایان یافتن (از هم پاشیدگی، خاتمه) / نقاط قوت و ضعف گروه‌ها / کارگروهی یا کار فردی؟ / باکس شماره 15: گروه اندیشی یا همرنگ جماعت شدن / کارکرد گروه‌ها / دلایل کم کاری در گروه / باکس شماره 16: گرایش گروهی یا بريدن از گروه / دلایل پیوستن به گروه / تیم / تعریف تیم / باکس شماره 17: مردیت بلبین / اهمیت تيم / تفاوت تيم با گروه / حرکت تیمی / مالکیت اهداف و ارزش‌ها / خلاقیت و همکاری / اعتماد / فهم مشترک / رشد فردی / حل اختلافات / تصمیم‌گیری جمعی / رهبری موثر / تعهد / انواع تيم / تيم حل‌كننده مسأله / تيم‌هاي خود گردان / تيم‌هاي متخصص (تيم‌هاي چندوظيفه‌اي) / تیم مجازی / عوامل موثر بر اثربخشی تیم‌ها / اندازه يا بزرگي تيم كاري / توانايي اعضاء / تخصيص نقش و بهبود مهارت‌ها / تعهد به هدف مشترک / تعیین هدف‌های خاص / رهبری و ساختار / نقصان‌پذیری تیم و حساب پس‌دهی / ارزیابی عملکرد و سیستم پاداش / اعتماد متقابل / تیم‌سازی / شکل‌گیری / یورش / عادی شدن / اجرا شدن / نقش افراد در تیم / رهبر مثبت (رویای مربی) / رهبر منفی (کابوس مربی) / پیرو / منزوی / قربانی / دلقک / ارتباطات / تعریف ارتباطات / اهمیت ارتباطات / فرآيند ارتباطات / منبع ارتباطات / کد‌گذاری (به رمز درآمدن پيام) / پيام / كانال / کد‌برداری (از رمز خارج كردن پيام) / گيرنده پيام / بازخورد / موانع ارتباطی / انواع ارتباط / ارتباط درون فردی / ارتباط بین فردی / ارتباط گروهی / ارتباط جمعی / ارتباط کلامی / ارتباط غیر کلامی / انواع ارتباطات برحسب مسیر ارتباط / ارتباطات یک جانبه / ارتباطات دوجانبه / مسیر ارتباطات / مسير عمودي رو به پايين / مسير عمودي رو به بالا / ارتباطات در سطح افقي / مهارت ارتباط موثر / مهارت‌های انتقال پیام / مهارت‌های دریافت پیام / راهکارهای رفع موانع ارتباط / سادگي زبان / عمل کردن به پیام خود / استفاده از تن صدای مناسب / جلوگیری از تکرارهای غیر ضروری / ایجاد یک فضای پذیرا / استفاده از طنز / بیانگر باشید / اجتناب از من، من / تشویق برای بازخورد / اشاره با سر و دست / سپاسگذار باشید / سوالات پایان فصل |
فصل پنجم: مباحث سطح سازمانی |
مقدمه / عدالت سازمانی / تعریف عدالت سازمانی / عدالت درون سازمانی / عدالت توزیعی / عدالت رویه‌اي / عدالت مراوده‌اي (تعاملي یا ارتباطی) / عدالت اطلاعاتي / عدالت رواني / عدالت تصميم‌گيري / عدالت فرهنگي / عدالت توانمندسازي / عدالت دانشي / عدالت شايسته‌سالاري / عدالت مديريتي / عدالت برون سازمانی / عدالت با مشتریان / عدالت با تامین‌کنندگان / عدالت محیط زیستی / حمایت سازمانی / ماهیت حمایت سازمانی / حمایت سازمانی ادراک شده / ادراک حمایت سرپرست/ مافوق / باکس شماره 18: شما برای خودتان چه کرده‌اید؟؟ / رهبری / تعریف رهبری / باکس شماره 19: تفاوت مدیریت و رهبری / سبک‌های متفاوت رهبری در سازمان‌ها / رهبری اقتدارگرایانه (مستبدانه) / رهبری بوروکراتیک / رهبری کاریزماتیک / رهبری مشارکتی / رهبری عدم مداخله / رهبری مردم‌محور / رهبری خدمتگزار / رهبری وظیفه‌گرا / رهبری تعاملی / رهبری تحولی / تئوري‌هاي رهبري / تئوري شخصيتي / تئوري رفتاري / تحقيقات دانشگاه اوهايو / تحقيقات دانشگاه ميشيگان / شبکه مدیریت / باکس شماره 20: سبک جدید مدیریتی بلیک / تئوري اقتضايي / تئوري فيدلر / باکس شماره 21: نظریه منبع شناختی / تئوري مسير هدف / تئوري شخصيتي رهبر فرهمند / قدرت / تعریف قدرت / منابع قدرت / قدرت مدیریتی (سازمانی) / قدرت شخصی / وابستگي شاه‌كليد قدرت / سياست (قدرت در عمل) / تعريف رفتار سياسي / اهميت ديدگاه سياسي / عوامل موثر بر بروز رفتار سياسي / ويژگي‌هاي فردي / عوامل سازماني / رابطه قدرت و سیاست / باکس شماره 22: مديریت تيموكراتيك / فرهنگ سازمانی / مفهوم فرهنگ سازماني / تعريف فرهنگ سازماني / عوامل مؤثر بر فرهنگ سازمانی / مؤسس يا مؤسسان سازمان / مديريت عالي سازمان / جامعه‌پذيري سازمانی / ساختار سازماني / فرایند استخدام / الزامات محيطي و رويدادهاي حساس / کارکردهاي فرهنگ سازمانی / جوّ سازمانی / مفهوم جوّ سازمانی / پل جوّ سازمانی / ماهیت جوّ سازمانی: نگرش شغلي یا رضایت شغلي؟ / تعاریف جوّ سازمانی / شخصيت سازمان / نگرش کارکنان / ادراکات مشترک کارکنان / ساختار و شرايط محيط حاكم بر سازمان / جوّ سازمانی ادراک شده / سوالات پایان فصل |
منابع و مأخذ |
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.