کتاب قرارداد روانشناختی در مدیریت منابع انسانی

مقدمه‌ مولفین

امروزه سازمان‌ها، عنصر جدایی‌ناپذیر و کلیدی زندگی بشر هستند. افراد جامعه، نه تنها، غالب نیازهای خود را از طریق سازمانها مرتفع می‌کنند، بلکه سال‌های مفید زندگی خود را به استخدام سازمانها در می‌آیند و عمرشان را در آنها سپری می‌کنند. اینکه افراد چگونه به سازمان متصل می‌شوند و پس از پیوستن به آن در چه چارچوب و قالبی، این رابطه را تعریف می‌نمایند، می‌تواند پاسخی برای چرایی بسیاری از رفتارهای آنها باشد. در نگاه نخست، تعامل افراد با سازمان در قالب قراردادهای رسمی نیروی انسانی تعبیر و تفسیر می‌شود. در این نگاه، سازمان برای دستیابی به اهداف خود، افرادی را استخدام و آنها را در قبال دریافت حقوق و دستمزدی مشخص، ملزم به ادای تعهدات سازمانی می‌کند؛ اما پژوهش‌های بعدی پژوهشگران نشان می‌دهد که چارچوب تعامل میان افراد و سازمان، تنها در قرارداد رسمی خلاصه نمی‌شود بلکه آنچه این الگوی تعاملی و تعهدات طرفینی را معین می‌نماید ورای قراردادهای رسمی است. این چارچوب تعاملی که به آن قرارداد روانشناختی اطلاق می‌گردد جهت تبیین دقیق‌تر رابطه سازمان با کارکنانش به کار گرفته می‌شود. قرارداد روانشناختی، عبارت است از مجموعه باورهایی درباره اینکه کارکنان و سازمان چه چیزی به یکدیگر عرضه و چه چیزی از یکدیگر دریافت می‌‌کنند. در دهه‌های اخیر، توجه پژوهشگران زیادی معطوف به قراردادهاي روانشناختی شده است. این امر، ناشی از تحولاتی بوده که در روابط و مبادلات کارکنان و کارفرمایان ایجاد شده است. درک قراردادهاي روانشناختی در عرصه مدیریت سازمانها، نقش مهمی در هدایت و جهت‌دهی اقدامات و سیاست‌هاي منابع انسانی در سازمان دارد و ابزاري مناسب براي فهم و رصد تحولات تعاملات میان فرد و سازمان و پیش‌بینی رفتار افراد در این تحولات است. شناخت این قراردادها و در پی آن، اقدامات سازمانی به منظور بهبود چارچوب تعامل فرد و سازمان، نقشی کلیدي در بهره‌گیري صحیح از سرمایه‌هاي انسانی آنها دارد. لذا در راستای درک بیشتر قراردادهاي روانشناختی در حوزه مدیریت منابع انسانی، نوشتار حاضر مشتمل بر چهار فصل تدوین گردید. شالوده اصلی کتاب مبتنی بر تحلیل کیفی مدل‌های قرارداد روانشناختی بود که منجر به ارایه مدل جامع قرارداد روانشناختی گردید. به گونه‌ای که فصل اول کتاب، با عنوان درآمدی بر قرارداد روانشناختی نگاشته شد و در این فصل به تشریح تاریخچه، تعاریف، گونه‌شناسی و پیمایش‌های قرارداد روانشناختی پرداخته شد. در فصل دوم، ضمن تشریح مدل‌های منتخب قرارداد روانشناختی، مدل جامع قرارداد روانشناختی ارایه گردید. در فصل سوم کتاب، فرایندها و پیامدها قرارداد روانشناختی تشریح و به دنبال آن 19 مدل قرارداد روانشناختی به عنوان متغیرهای اثرگذار بر قرارداد روانشناختی، مورد مداقه قرار گرفتند. با توجه به ارتباط تنگاتنگ بین قرارداد روانشناختی و سرمایه‌ روانشناختی، فصل چهارم نیز به ارایه تعاریف و ابعاد سرمایه روانشناختی اختصاص یافت. در واقع، تشریح تعداد زیادی از مدل‌های قرارداد روانشناختی و ارایه مدل جامع قرارداد روانشناختی با استفاده از رویکرد کیفی، از جمله بداعت‌های کتاب حاضر می باشد. در پایان از تمامی اساتید و دانشجویان عزیز خواستاریم که در راستای هر چه بهتر شدن این مجموعه، نظرات خود را به ایمیل rjavadin@ut.ac.ir ارسال نمایند.